See Also

Tuesday 13 June 2017

පා ගමනින් දන්දෙණිකුඹුරට- හීන් ගඟෙන් එතෙර වෙලා ගලමුදුනට.........

නකල්ස් වන මැද සැඟව පිහිටි සාම්ප්‍රදායික ගම්මැදි වල දිවිගෙවන සරල මිනිසුන් පිළිබඳ කණින් කොණින් අසා තිබුණු කථාන්තර වල සත්‍යය සොයා මීමුරයේ සිට දන්දෙණිකුඹුර හරහා ගලමුදුනට ගිය අපේ චාරිකා සටහනේ මුල් කොටස පෙර අවස්ථාවක පළ කළෙමි. මේ එම චාරිකා සටහනෙහි දෙවැන්නයි...

පෙර චාරිකා සටහන සඳහා මෙතැනින් පිවිසෙන්න. 

බොළඳ ළියන් කර ඔසවා බලන බැලුම් -තුම්පත් රටාවයි දුම්බර කෙතේ නෙලුම්

‘එතකොට වල්පොලමුල්ල ලෝකයේ පොඩිම ගම වුණේ කොහොමද?  මේ ගමේ එක මනුස්සයෙක් ඉන්නව නම් මේකනේ පොඩිම ගම වෙන්න ඕන...’
‘මේක ආණ්ඩුවේ ලේඛණ වල තියෙන්නේ අතහැර ගිය ගමක් විදියට -මොකද මේ ගමේ ඉන්න එකම කෙනා  වෙන වෙද මාමගේ  පවුලේ අයගේ දැන් පදිංචිය විදියට ලියැවිලා තියෙන්නේ මීමුරය’ 


තවත් මීටර ගණනාවක ගමනකින් පස අපි දන්දෙණිකුඹුරේ මිනිස් ප්‍රාණියෙකුට වාසභවන වූ එකම නිවෙසට ගොඩවැදුණෙමු. තරමක් පැරණි පන්නයේ නිවෙසක් වූ එහි වහළ සෙවිල්ලා තිබුණේ උළු සහ තහඩු වලිනි. නිවෙසේ ජනෙල් සියල්ල වරිච්චි මැටි ගසා ආවරණය කර තිබිණි.
ගෙයි එක් පසෙක බිත්ති අලින් විසින් පෙරළා දමා තිබූ අතර වෙද මාමා සිදුකර ඇත්තේ නිවෙසේ ඒ කොටස අත්හැර දැමීමය. තනිව වෙසෙන ඔහුට ඉතිරි ඉඩ සෑහෙන නිසා යළි අළුත්වැඩියාවකින් තොරව අත්හැර දමා ඇති බව ඔහු පැවැසීය.
“පොල් ගෙඩි ටික දාලා තියන්න කාමරයයි, මට ඉන්න කාමරයයි තියෙනවා... සාලෙම ලිපක් බැඳගෙන උයං කනවා” යැයි පැවසීය.
එදින කරන්නට සුවිශේෂී රාජකාරියක් නොතිබූ නිසා අපිත් සමඟ ගලමුදුන ගමට යන්නට ‘දන්දෙනිකුඹුරේ මාමාද’ එකග විය.  එතෙක් හැඳ සිටි සරම වෙනුවට අපූරු ඇඳුමකින් සැරසී තලප්පාවක්ද හිස බැඳගත් ඔහු වක් පිහියක්ද, විට කන්නට අවශ්‍ය අඩුම කුඩුම මල්ලක්ද ගෙන අප සමඟ ගමනට එක් වූයේ නිවසේ දොර පවා වසා නොදමමිනි.
“මම උදේ මඩු පිටි ටිකකින් පිට්ටුවක් තම්බ ගත්තා...එන බව දැනගෙන හිටියනම් ටිකක් වැඩිපුර හදනවා...”
“මාමේ ඔය ඇදුම මොකද්ද? යටින් කළිසමක් වගේ උඩින් දෙපැත්ත කපපු සායක් වගේ”
“මේක තමා සරුවාලේ - ඉස්සර රජ කාලෙ ඉඳන් පිරිමි අය ඇන්ද ඇඳුමක්”

දන්දෙණිකුඹුරේ මාමාගේ ඉඩමේ සීමාව පසුකළ අපි ඊළඟට පිවිසුනේ මඩු ගස් යායකටය. අතිතයේ මෙරට තෙත් කළාපීය ජනයා නිතර දෙවේලේ ප්‍රයෝජනයට ගත් මඩු ශාකය දැන් අප වෙසෙන බස්නාහිර පළාතේ හෝ යාබද ප්‍රදේශ වල දක්නට ලැබෙන්නේ නැත. මඩු ගෙඩි වල මදය පදම්කර,  ඉන්පසු වේලා පිටිකර ගත් පසු පිට්ටු, රොටී සහ තලප සකසා ගැනීමට හැකි බව කීවේ දන්දෙණිකුඹුරේ මාමය. මඩු ගස් යාය කෙළවර වූයේ හීන් ගඟ ඉවුරෙනි.
ඊළඟ නිමේශයේ ගලන් ගලට පැන හීන් ගඟෙන් එගොඩ වන්නට අප පිරිසට සිදුවූ අතර දිය පොදකින් හෝ නොතෙමී සාර්ථකව ඒ ක්‍රමයෙන් එගොඩ වන්නට නම්  කණ්ඩායමේ සියළු දෙනාටම අවකාශ නොලැබිණි. සමහරු ආරම්භයේදීම අභියෝගයෙන් බැහැර ගිය අතර, ඉන්පසු ජල පහරට බැස ඇවිද යමින් එගොඩ වන්නට විය. කෙසේවුවද කැමරා ආම්පන්න දිවි දෙවැනි කොට රැකගැනීමේ වගකීම අකුරටම ඉටු කරන්නට අප සමඟ ගිය කැමරා ශිල්පීන්ට සිදුවිය.
“දැන් තමා අමාරුම හරිය.... වස්ගමුවෙන් මෙහෙට පැනපු අලි දෙතුන් දෙනෙක් අපි යන සාවියේ හක්කොළං කරනවා....  ඒ නිසා පරෙස්සමෙන් යමු...”

යළිත් ක්‍රමයෙන් ඝනවන කැලෑවේ,  වන මං දිගේ එකා පසුපස එකා යන නඩයක සාමාජිකයින් වූ අපි අසීරු මොහොතක එකිනෙකාට සහය වෙමින්ද, පසුපසින් එන අනෙකා ගැන විමසිලිමත් වෙමින්ද දණහිස බිම වදින නැග්මක නිරත වීමු. පැය භාගයක පමණ අසිරු ගමනකින් පසු හමුවූ සිහින් දිය කඩිත්තක් අද්දර නැවැතුනු අපි පෙර සකස් කරගත් ජීවනී සහ ග්ලූකෝස් මිශ්‍ර කර තැනූ ජල බෝතල් වල පිහිට පැතුවෙමු. බෑග්වල අසුරාගෙන ආ විස්කෝතු පැකට්ටු දෙක තුනකටද වග කීවෙමු.
එහෙත් එයට දායක නොවූ අබේකෝන් මාමාත්,  දන්දෙණිකුඹුරේ වෙද මාමාත් වෙහෙස නිවාගන්නට සිදු කලේ විඩක් හැපීමය. අපි දන්නා සුපුරුදු විඩට බුලත් අනිවාර්යය වූවත් දුම්බර මිනිසුන් බුලත් වෙනුවට යොදාගන්නේ “තලා” කොලය.  මදුරුතලා ලෙස හඳුන්වන තලා කොළයට වඩා තරමක් විශාල මේ තළා කොලය “හීන් තලා” ලෙසද හඳුන්වනු ලැබේ. අඩි දෙක තුනක් උස්ව වැඩෙන මේ ගසේ කොළ මින්ට් සැරකට සමාන සැරකින් සහ සැර සුවඳකින් යුක්තය. බුලත් හැපීමෙන් දත් වල බැඳෙන කහට මේවා හැපීමෙන් ඉවත්ව යාමක්ද සිදුවෙන බව කියයි.
දන්දෙණිකුඹුරේ සිට පැය දෙකක පමණ සීග්‍ර  නැග්මකින් පසු අපි තැන්නකට පිවිසියෙමු. පෙර සඳහන් කළ වන අලින් ගැවසෙන ප්‍රදේශය එය වූ අතර අපගේ වාසනාවට එහි ඒ වන විට අලි සිටියේ නැත. තැන්න කෙළවර කුඹුරු යායකි. ඉන් ඔබ්බෙහි කඳු වලල්ලකි. ඒ කඳු වළල්ලේ අඩ උසකින් ඈතන් පෙනෙන ගෙවල් මණ්ඩියකි.


‘අර පේන්නේ ගලමුදුන ගම තමා’.... ‘ඔහොම පෙනුනට තව පැයකට වැඩි ගමනක් තියෙනවා’
 අප සිටින තැන්න හාත්පසින්ම කඳු යායකි. නකල්ස් වනාන්තරයේ බොහෝ ස්ථාන වලට පොදු මෙම  හාත්පස දසුන බෙහෙවින්ම චමත්කාරජනකය. ඈතින් පෙනෙන කුඹුරු යායේ ගොයම් කපන ගැමි ගොවීන්ගේ ගොයම් කවි තාලයන් මදින් මද ඇසේ... ඒ ඇසෙන විට අප දකින්නේ හීනයක්දැයි සිතුනේ නිරායාසයෙනි.  ජීවිත කාලය පුරාවට සාහිත්‍ය කෘති වලින් කියැවූ ඒ සුන්දර අතීත කතාව  අප දෑස් කෙළවර චිත්‍රණය වී තිබේ... ඇසෙනා කවියක් දෙකක් හුරු පුරුදු ඒවා වූ අතර අනෙක්වා පෙර ඇසු මතකයක් නොතිබිණි.
රන් දෑකැති ගෙන නිති සැරසෙනවා
රත්ත්‍රං පටි ඉන වට දිලිසෙනවා
හිරුදුටු පිණිබිදු සුලඟේ යනවා
දුම්බර කෙතෙ- අපි ගොයම් කපනවා’’

“දුම්බර කෙතේ වැට බැඳලා රැකුම් බැලුම්
මාවැලි ගඟේ දිය බැඳලා කෙත‍ට ගිලුම්
බොළඳ ළියන් කර ඔසවා බලන බැලුම්
තුම්පත් රටාවයි දුම්බර කෙතේ නෙලුම්”

පපුව පුරවා හුස්ම උරන්නට හැකි සිහිල් පවන් රැල්ලක් තැන්න හරහා ඇදී යයි. අපි ඉසිඹුව අවසන් කර යළි ගමන් ඇරඹූවෙමු. කුඹුක්, මී, රුක් අත්තන ආදී ගස් යායක් අද්දරින් ගලා යන සිහින් දොළ පාරකි. පතන මායිමෙන් ඇදී යන අඩි පාර ක්‍රමයෙන් දොළ පහරට සමාන්තරව ඇදී යයි...
“පරෙස්සමෙන්... ඔය වදුළු වල අලි නිදාගෙන ඉන්න ඉඩ තියෙනවා....”

පෙරට තබන අඩිය දෙවරක් විමසිළිමත්ව තබන්නට කටයුතු කළ අපි අවධානයෙන් යුතුව ඉදිරියට පියමැන්නෙමු.... අවසානයේ අප නැවතුනේ දොළ අද්දර ගල් තලාවකිනි. එතැනින් දොළෙන් එගොඩ වූ අපි කුඹුරු යායේ ඉහත්තාවට ගොඩ වූයෙමු. එතැන කමතකි. එහි කොළ මැඩුමකි. එහි ඡායාරූප කිහිපයක්ද ගෙන  කමතට නොබැස එය මඟහැර ගලමුදුන ගම දෙසට වූ අඩිපාරට පිවිස අපි යළිත් පිවිසියේ දණහිස පොළොවේ වදින තරමේ ආනතියකින් වූ කඳු නැග්මකටය. එම අසීරු බැවුමේ පහළට ලිස්සා යමින් නොයමින් උඩට යන අපි පුදුම කරවමින් දවස් කිහිපයකට පෙර හෙළූ වියළි ගිය අලි වසුරු ගොඩවල් කිහිපයක් හමුවිය. අපටත් යන්නට අසීරු මේ වන මං දිගේ අලි පැමිණ ඇති බවට එය කදිම සාක්ෂියකි. තවත් අඩ පැයක පමණ ගමනකින් අපි ගලමුදුනේ පළමු නිවෙස අබියසට පැමිණියෙමු.



මට්ටම් කරගත් ගෙමිදුලක සාමාන්‍ය පොළවට වඩා අඩි දෙකක පමණ උස් වූ   පස් පිරවුමක කටුමැටියෙන් ඉදිකර ඇති මෙම නිවස අඩි 10-12ක් පමණ දිගය. අඩි 8ක් පමණ පළලය. ඉදරිපස දොරක් සහ පසුපස දොරක්ද ජනේල දෙකක්ද නිවසටම වූ අතර නිවසට යාබදව වෙනමම කුස්සිය ඉදිකර තිබේ. නිවසේ ඇතුළත එක් බිත්තියක් පවතින අතර එයින් නිවෙස කොටස් දෙකකට බෙදා තිබේ. පොදුවේ ගම්මානය පුරාම නිවෙස් වල ආකෘතිය සමාන වූ අතර නිවෙස් වල ප්‍රමාණයන්ගේ වෙනස්වීම් දක්නට ලැබිණි.   මෙම නිවෙසට ඇස්බැස්ටෝස් ෂීට් අසුරා තිබුණද සමහර නිවෙසක පිදුරුද, ටකරන්ද සෙවිලි කර තිබිණි. බිමට ගොම ගා තිබූ අතර ඇඳක් ලී බංකු එකක් හෝ දෙකක්  පෙට්ටගමක් වැනි පෙට්ටියක්  ගෘහ භාණ්ඩ ලෙස දක්නට ලැබිණි.  අපිළිවෙලම පිළිවෙල ලෙස සලකා තැනින් තැන අදින ලද වැල් වල රෙදි දමා තිබුණු අතර ගෙතුළ සීමිත ගෘහ භාණ්ඩ කිහිපයට අමතරව පැවැතියේ වී ගෝනි කිහිපයක් පමණි.
අප “ගලමුදුන” ගමට ගිය දවස ඉරිදා වක් වූ බැවින්  එදින පාසැළට නිවාඩු දිනයක් විය. එබැවින් එහි ගුරුභවතුන් පවා නිවාඩු ගොස් තිබිණි. හසළක සිට රජකාරී දිනයට පමණක් ගමට පැමිණෙන ග්‍රාම නිළධාරි වරයාද එදින එහි නොසිටි අතර ගමේ සමෘද්ධි සමිතියේ ලේකම් රන්දුන්නේ මුදියන්සේලාගේ නිමල් හාමි අපේ විස්තර විමසිම් වලට පිළිතුරු සපයන්නට ඉදිරිපත් විණි. ඔහුගේ විස්තරයට අනුව ගමේ පවුල් තිස් තුනකි. ගම්වැසියන් අසූ ගණනකි. ඒ පාසැල් ළමුන්ද සමඟය. ඡන්දදායකයින් හැටකි. පාසැල අවුරුදු හතළිහක පමණ පැරණිය. එයට පහසුකම් අඩු නැත. අඩුවකට ඇත්තේ ළමුන්ය. උදාහරණයකට 2017 පහේ ශිෂ්‍යත්වය ලියන්නට ඉන්නේ එක් දරුවෙකි. සාමාන්‍ය පෙළ ලියන්නට එක් දරුවෙක්වත් නැත.  විහාරස්ථානයක් ඇතත් ස්වාමීන් වහන්සේ නමක් නැත. ගමට තිබෙන ප්‍රධානම ගැටළුව වතුරය. නමට සරිලන සේම කන්දක් මුදුනක ගම පිහිටා ඇති බැවින් හීන් ගඟට යාමට සැතැපුමක් පමණ පල්ලම් බැසිය යුතුය. කන්දෙන් ගලා එන පීල්ලට සැතැපුම් භාගයකි. පුද්ගලික දානපතියෙකු විසින් වසර කිහිපයකට පෙර සකස්කර දුන් ජලනල ව්‍යාපෘතියේ බට අලින් විසින් පාගා දමා ඇති නිසා එහි ජලය පාසැලට පමණක් සීමා වී තිබේ. ලොරියක් ඒමට පවා හැකි පළල් පාරක් ගමට තිබුණද අතරමග ස්ථාන දෙකකින් පාලම් ඉදිකර නැති නිසා එම මාර්ගයෙන් ගමට ප්‍රවාහන පහසුකම් සපයා ගැනී අසීරු වී ඇත. ඒනිසා හසළකට යන්නට ගිනිපෙට්ටි පාළම දක්වා සැතැපුම් 4ක් පමණ පයින් යන්නට සිදුව තිබේ.




ඔහුගේ විස්තර කථනයට සවන් දුන් අපි ඉන් අනතුරුව ඇවිද ගියේ ගමේ වැඩිහිටියා වූ ‘පේ මාමා’ සොයාගෙනය. ගමම නෑදෑයින් වූ අතර බොහෝ දෙනා රන්දුන්නේ මුදියන්සේ ලාගේ පරම්පරාවේ ඇත්තෝ වූහ. වළගම්බා රජ සමයේ පැවැති “බැමිණිතියා සාය”  සමයේ සිදුවූ සිදුවීමකැයි සිතිය හැකි කතාන්දරයක අග, මුල මැදට රාවණාද, කන්දේ බණ්ඩාර දෙවියන්ද සම්බන්ධ කර අපූරු පුරවෘතයක් ගොඩනඟා පරම්පරාවේ ඉතිහාසය අපට කියූ පේ මාමාගේ කතාව අසම්පූර්ණ සාහිත්‍යාංගයක් විය.  වයස අවුරුදු අසූවද ඉක්මවා ගොස් ඇති ඔහුව වෙහෙසවමින් එහි අසම්පූර්ණ තැන් පුරවාලන්නට නොකැමති වූ අපි යළිදු දිනයෙක පුරාවිද්‍යා දැනුමෙන් සහ සමාජ විද්‍යා දැනුමෙන් යුතු පිරිසක් සමග පැමිණ ඔහු හමුවන පොරොන්දුව පිට ඔහුගෙන් සමුගත්තෙමු.

කඳු වළල්ලකින් වටවූ අක්කර දහයක දොළහක පරාසයක විහිදුණු ‘ගලමුදුන’ ගමේ පදිංචිකරුවන්ගේ මහ කුඹුරුයාය පිහිටියේ ගමෙන් පිටතය. අප එන මඟ පසෙකින් කමත් කවි ඇසුණේද, කොළ මඩවිල්ලක්ද පැවැතියේ  ඒ කුඹුරුයායේය. ඊට අමතරව ගමේ නිවාස පිහිටි ඉසව්වේද  කුඩා කුඹුරු යායක් තිබේ. වී වගාවට අමතරව දුම්කොළ බඩ ඉරිඟු සහ මෑ, වැටකොළු, පතෝල වැනි ගොඩ එළවළු වර්ග ඔවුන් විසින් නිවාස ආශ්‍රිත බිම් වල වගාකර තිබේ. මෑතක සිට පුද්ගලික ආයතනයක මැදිහත් වීමකින් ගර්කින් වගාව ගලමුදුන ගමට හදුන්වාදී තිබේ. පවුල් විස්සක් පමණ එම සමාගම සමඟ සම්බන්ධ වෙමින් ගර්කින් වගාවේ යෙදෙති.



ගලමුදුන විද්‍යාලයේ සිසුන් විස්සක් පමණ ඉගෙනුම ලබති. විදුහල්පතිවරයා සමඟ තිදෙනෙකුගෙන් සමන්විත ගුරුමණ්ඩලයක් ඉගැන්විමේ යෙදෙති. අතිරේක වේලාවන් පවා යොදාගනිමින් ශිෂ්‍යත්වයට සහ සාමාන්‍යපෙළට පෙනී සිටින සිසුන්ට උගන්වන එම ගුරුභවතුන් ගැන ගම් වසියන්ගේ සහ සිසුන්ගේ ඇත්තේ ප්‍රසාදයකි.
සියළු දෙනා බෞද්ධයින් වන අතර ප්‍රාදේශිය දෙවිවරුන් ලෙස ‘කන්දේ බණ්ඩාර දෙවියන්’ සහ ‘අළුත් බණ්ඩාර දෙවියන්’ අදහන ඔවුන් , සාම්ප්‍රදායික වාර්ෂික දේව පූජාවන් අතර යක්කම සහ කෙම්මුර මංගල්‍යයන් පවත්වන බව පවසයි.



පැය කිහිපයක් තිස්සේ ඔවුන් සමඟ ගම පුරා ඇවිදිමින් සුහද පිළිසඳරක යෙදෙමින් වගතුග විමසූ අපි සවස තුන පමණ වන විට ඔවුන්ගෙන් සමුගන්නට තීරණය කළෙමු. ඒ යළිත් දිනෙක දුම්බර කඳුයාය මැද හුදකළාව වෙසෙන ඔවුන්ගේ අව්‍යාජ ජීවිතය විඳින අපේක්ෂාවෙනි.  එහෙත් ඒ පැතුම හිතළුවක් වන්නටද ඉඩ තිබේ. හුදකළාවෙන් මිදී කාර්යබහුලත්වයට මාරුවී අද දවසේ මීමුරයට අත්වූ ඉරණම නොබෝ දිනකින් හීන් ගඟ හරහා ඉදිකෙරෙන පාළමකින් බාහිර ලෝකය සහ සම්බන්ධ වන ඔවුන්ටද අත්විඳින්නට සිදුවනු ඇත. එහි මූලික අඩිතාලම දැනටත් වැටී හමාරය. 


එහෙත් බාහිර ලෝකය අත් විඳින නවීනත්වය ඔවුන්ට අකැපයැයි, එය අත්විඳිමින් සිටින අපට තීරණය කළ නොහැකි වුවද නවීනත්වයේ අප දකින අහිතකර සාධක මඟින් ඔවුන්වද වෙලාගෙන අව්‍යාජත්වය පළාගිය මිනිස්කම මුදලින් මනින සමාජයකට ඔවුන්ද ගොදුරුවීම ගැන කණගාටුවක් සිත තුළ ඇත.  ඒ සිතුවිලි දෙගිඩියාවෙන් ගලමුදුනෙන් පල්ලම් බසින අපිට හමුවුණේ වෙල් ඉපැනැල්ලේ ටෙනිස් බෝලයකින් සහ පොල්පිති පිත්තකින් ක්‍රිකට් ගසන ගැමි දරුවන් පිරිසකි. ඔවුන් සමඟ මද වේලාවක් සෙල්ලම් කරන්නටද ප්‍රමාද වූ අපි සැඳෑ අඳුරට පෙර දන්දෙණිකුඹුර කරා එන්නට පල්ලම් බැස්සෙමු. 
ඔබටත් අප සමඟ එකතු වෙන්න පුළුවන්...  ඒ සඳහා 076-6642607 අමතන්න. 

අපේ මුහුණු පොතේ සමූහය සමඟ මෙතැනින් එකතු වෙන්න. 


MegaaHike කණ්ඩායම වෙනුවෙන්
චාරිකා සටහන  -ඥානේන්ද්‍ර ප්‍රදීප් පතිරණ

Tuesday 6 June 2017

දුම්බර වනන්තරේ සැඟවුණු මිනිස් ප්‍රාණීන් සොයා මීමුරෙන් ගලමුදුනට.........

මහනුවර සහ මාතලේ දිස්ත්‍රික්ක වල හෙක්ටයාර 21000 ක් පුරා ව්‍යාප්තව පවතින සුවිශේෂී ලෝක උරුම පරිසර පද්ධතියක් ලෙස නකල්ස් රක්ෂිතය හැඳින්විය හැක. සුදු ජාතිකයින් විසින් එහි පිහිටි කඳුමුදුන් වල හැඩය නිසා ‘නක්ලස්’ යනුවෙන් හැඳින්වූවද අතීත ලාංකිකයාට මේ වන ගොමුව පොදුවේ  “දුම්බර වනපෙත” නම් විය. එහි නැගෙන හිර අන්තයේ  බට ගස් බහුලව පැවති අඩවිය ඒ ආශ්‍රිත ගැමියන්ට “බටදඬුකැලේ” වනවිට තෙල්දෙණිය අන්තයේ කඳුකර වනාන්තර පද්ධතිය “කුරුගස්කැලේ” නම් විය. තවදුරටත් වෙනස්ව විහිදී ගොස් මාතලේ ආශ්‍රිතව පැතිරෙන පතන වනාන්තර පද්ධතිය  “පිටවල පතන” නමින් හඳුන්වා ඇත. එසේම ඉහළ කඳුකරයේ පිහිට වනාන්තර කළාපය "වළාකුළු ගොන්න" යනුවෙන්ද අපේ පැරැන්නන් හඳුන්වා ඇත.

එකම වනගොමුවකට ප්‍රාදේශීයව ව්‍යවහාරයන් බිහිව තිබීම නිසා පැහැදිලි වන ප්‍රධානම කරුණක් වන්නේ අතීතයේ සිටම නකල්ස් වනය මැද තැනින් තැන හුදකළා ජනපදයන් පැවැති බවය. දැනටද  හෙක්ටයාර් 21000ක් පුරා පැතිරෙන නකල්ස් වනයේ තැන තැන පිහිටි හුදකළා ගම්මාන ගණනාවකි. මුහුදු මට්ටමේ සිට මීටර් 1000 කට වඩා වැඩි උසකින් යුක්ත කඳු මුදුන් 35 කින්, මීටර් 1500 කට වඩා වැඩි උසකින් යුක්ත කඳු මුදුන් 20 කින් සහ මීටර් 2000 කට වඩා වැඩි උසකින් යුක්ත කඳු මුදුන් දෙකකින් සමන්විත නකල්ස් වනාන්තරය තුළ නිළ සංඛ්‍යාලේඛණ අනුව පවතින  ගම්මාන ගණන 86ක් පමණ වේ. ලෝකයේ කුඩාම ගම්මානය ලෙස හඳුන්වන පවුල් හතක් පමණ වෙසෙන ‘වල්පොළමුල්ල’ ගමද, චිර ප්‍රසිද්ධ මීමුරේ ගමද අයත් වන්නේ මේ ගම්මාන ගොන්නටය. ඒවාට අමතරව රණමුරේ- කයිකාවල- ගලමුදුන- උඩගල්දෙබොක්ක- කළුගල- දෙහිගොල්ල ආදී හුදකළා මිනිස් වාසයන් ගනණාවක් පවතී. මේ ගම්මාන එකිනෙකින් ඈත්ව පිහිටා තිබුණද, මේ ගම්වල දැකිය හැකි සුවිශේෂම ලක්ෂණය වන්නේ ඒ ඒ ගම් අතර ආවාහ-විවාහ ඥාති සබඳතා අතීතයේ සිට අද දක්වාම දකින්නට හැකි විමයි.

බාහිර ලෝකයේ ජනයා අතර එතරම් ප්‍රසිද්ධියක් නොමැති නකල්ස් වන මැද පිහිටි එවැනි ගම්මානයක් සොයාගෙන යන්නට පසුගියදා MegaaHike අපට අවස්ථාව ලැබිණි. ශ්‍රි ලංකාවේ සෙසු ප්‍රදේශවල වෙසෙන පුරවැසියන් හා සමාන අයිතිවාසිකම් ලැබිය යුතු පවුල් තිස්තුනක සාමාජිකයින් අසූවක් ගම්වැසියන් ලෙස දිවිගෙවන මේ ගම්මානය පිහිටා ඇත්තේ නකල්ස් ජෛවගෝල රක්ෂිතයේ නැගෙනහිර සිමාවට ආසන්නව හීන්ගඟ මායිමේය. නමින් ‘ගලමුදුන’ වන මේ ගම අයත්වන්නේ මහනුවර දිස්ත්‍රික්කයේ හසළක ප්‍රාදේශීය ලේකම් කොට්ඨාශයටය.
මේ ගම්මානය සඳහා ප්‍රධානම ගමන් මාර්ගය වැටී ඇත්තේ හසළක සිට හෙට්ටිපොළට දිවෙන මාර්ගය ඔස්සේය. එම මාර්ගයේ කොළොන්ගොඩට ගොස් එතැනින් හීන් ගඟ ආසන්නයෙන් ඇති ගුරුපාර දිගේ සැතැපුම් කිහිපයක දුරක් පාගමනින් යා යුතු ප්‍රධාන මඟට අමතරව මීමුරේ සිට හීන් ගඟ ඉවුර දිගේ ඇති සාම්ප්‍රදායික අඩි පාර දිගේ සැතපුම් හතක පමණ දුරක් ගෙවා ‘ගලමුදුන’ට ළඟාවිය හැක.

උපරිමයෙන් පරිසරය විඳිමින් ගලමුදුන ගමට යා හැකි මාර්ගය මීමුරේ සිට ගලමුදුනට වැටී ඇති  සාම්ප්‍රදායික අඩිපාර නිසා අපේ පිරිවර තෝරාගත්තේ ඒ මඟය. නියමිත දිනට පෙර දින  මහනුවරින් හුන්නස්ගිරියටත් එතැනින් මීමුරේට යාමට ඇති එකම පොදු ප්‍රවාහන මාධ්‍යය වන ලොක්කාගේ එල්ෆ් වෑන් රථයටත් ගොඩවූ අප මීමුරේ ගමට ගොස් ‘අබේකෝන් මාමාගේ’ ගෙදර නවාතැන් ගත්තෙමු.

මීමුරේ ගම කෙළවරින් අහස සිඹින ‘ලකේගල’ කන්දට පසුදින උදෑසන ළහිරු කිරණ පතිත වන සැනින් සූදානම්ව එළියට බසින්නට බලාපොරොත්තු වූ අපිට අබේකෝන් අයියාගේ ගෙදරින් සැකැසූ  කැකුළු කිරිබත නම් මගහැර යන්නට නොහැකිවිය. නඟරයේ මෙන් තැනින් තැන ආපනශාලා හෝ වෙළදසැල් නැති නිසාම අතරමඟ හමුවන නිවෙසකින් පිසින කෑමක් හැර වෙනත් යමක් කුසගින්නට පිහිට නොදෙන බැවින් යළි ගලමුදුනට යනතුරු කිසිදු ගම්මානයක් අතරමඟ හමු නොවන බැවින්ද ඒ ‘කිරිබත’ හැර පිහිටට යමක් වේ නම් ඒ අපේ පිරිවර සතුව තිබූ බිස්කට් පැකට් කිහිපය පමණි. බිස්කට් වලට වඩා ශක්තිජනක බවින් සහ ගුණයෙන් වැඩි ඒ කිරිබත රසයෙන්ද අනූන නිසා, මොහොතකින් බත් පළඟානාව පමණක් ඉතිරි කර අබේකෝන් අයියාගේ බිරිඳට ස්තූතිවන්ත වෙමින් අබේකෝන් අයියාද පෙරටු කොටගෙන අපි ‘ගලමුදුන’ ගම වෙත ගමන් ඇරඹුවෙමු.

වරෙක සැගවෙමින් වරෙක මතුවන ‘ලකේගල’ කන්ද පාමුලින් හීන් ගඟේ අතු ගඟක්වන දිමිගොල්ල ඔය ගලා බසී. මීමුරේ ගම්මානයෙන් එපිටට විහිද යන සම්ප්‍රදායික මාර්ග තුනකි. ඒ කළුපහන කන්දටත්, නාරංගමුව ගමටත් සහ  දන්දෙණිකුඹුරටත් ලෙසිනි.  නාරංගමුවවට යාමට දිමිගොල්ල ඔය තරණය කල යුතුය. හුන්නස්ගිරියට ප්‍රවාහන පහසුකම් නිර්මාණය වන්නට පෙර අතීතයේ සිටම මීමුරේ ජනයා ලුණු, කරවල සහ වෙනත් ආගන්තුක අඩුම කුඩුම වෙනුවෙන් ලග්ගලට ගියේ  එම නාරංගමුව පාර දිගේය. කළුපහන කන්ද දක්වා යන මාර්ගය වැටී ඇත්තේ දිමිගොල්ල ඔය ඉවුර දිගේ එහි ඉහත්තාව දෙසටය. අප යායුතුව ඇත්තේ දිමිගොල්ල ඔය දිගේ පහලට ඇදෙන දන්දෙණිකුඹුර මඟදිගේය. මී මුරේ බෝගස පාමුළින් පහළට බට අපි  සරුසාර මීමුරේ කුඹුරුයායේ නියර දිගේ පහළට බැස්සෙමු.

“අර අතන පුවක් මණ්ඩිය අයිනේ අරලියා ගහක් පේනවා නේද?”

අපේ මඟ පෙන්වන්නාගේ හඬ අවදි වේ...අපි විමසිල්ලෙන් ඔහු පෙන්වන මානය බැලුවෙමු.
“ඔව්... එතැන ගල් ලිඳක්ද තියෙන්නේ...”

“ඔව්.. ඕක ගැන හොඳ කතාවක් තියෙනවා... ශ්‍රී වික්‍රම රාජසිංහ රජ්ජුරුවෝ සුද්දන්ට අහුවුණේ බෝමුරේදි... රජතුමාගේ ඊළඟ නවාතැන වෙන්න තිබුණේ මීමුරේ... ඒ වෙනුවේන සූදානම් කරපු ගෙට අදත් කියන්නේ උඩ වළව්ව කියලා.... එතුමාගේ අන්තංපුර කන්තාවො හිටිය ගෙදරත් තාම තියෙනවා.. ඒකට කියන්නේ පල්ලේ වළව්ව කියලා... දැන් නැති වුණාට ඒ කිට්ටුවම තිබුණා මැද වලව්ව කියලා තැනක්.. එතැන හිටියේ අග බිසවගේ දූවරු දෙන්නා... ඒ දියණිවරු නාපු ළිඳ තමා ඔය තියෙන්නේ...”

‘ඉතින් මේ ගැන පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුව දන්නේ නැද්ද?’

‘කාලෙකට කළින් ඇවිත් බලලා ගියා... එතකොට මැද වළව්වත් යහතින් තිබුණා .. ඊට පස්සේ නම් ආවෙ නෑ...දැන් මැද වලව්ව කඩල එතැන අළුත් ගේකුත් හදල....’

හිත රිදෙන,  දුක හිතෙන කතතන්දර අසමින්, සරුසාර කුඹුරු මැද්දෙන් අපි මීමුරේටම ආවේණික කළුගල් වැටි පසු කරමින් රුප්පේ නමින් හඳුන්වන මහා මී ගහක් අසළට පැමිණියෙමු.

‘මෙතන තමයි මේ ගම වෙනස් කරපු තැන’

‘ඒ කියන්නේ’

‘සූරිය අරණ චිත්‍රපටිය කලේ මෙතැන වටපිටාවේ... ඒකෙන් තමා මේ ගම ලෝකෙට ගියේ....’

‘ඉතින් නරකද?’

‘නරකක් නෑ... අපේ අතමිට සරුවුණා... ඒත් ගමේ නිස්කලංක බව නම්  නැතිවුණා තමා’

අවිනිශ්චිත බැල්මකින් දිගු හුස්මක් හෙළූ ඔහු රුප්පේ අසළින් ගලින් ගලට පැන දිමිගොල්ලේ ඔයෙන් එගොඩට යන්නට මුල පිරුවේය. අපි ඔහු අනුගමනය කළෙමු.


දෙපසින්ම මහ වනයක ගුප්ත බව මුසු වෙමින් ගලගන්නට තතනන අඩි පාරක් දිගේ අපි ඇවිද යමින් සිටිමු. නූස් ගස් මුදුන් වලින් පෙරී එන උදා හිරු වරින් වර අපේ මුහුනු දෙස සෘජුවම විපරම් කරන බැවින් අපි වනයේ නැගෙනහිර දෙසට ඇවිද යන බව නම් පැහැදිලිය. මඟ පෙන්වන්නා සහ අප අතර දුර මිටර විස්සක් තිහක් පමණ වේ. හුරුපුරුදු ඔහුට මේ ගමන සාමන්‍ය ගමනක් වුවද නුහුරු අපිට හමුවන සෑම ගහක් කොළක්ම ආගන්තුකය. ඒවා දෙස බලන්නටත් ඒවා විඳින්නටත්, කැමරා කාච තුළ සටහන් තබා ගන්නටත් අපට අවැසිය. නිතර නොදකින වර්ගයේ කුහුඹුවන්, මකුළුවන් සමනළයින්, ගොළුබෙල්ලන් සේම කෘමීන්ද මොහොතින් මොහොත හමුවේ. ජෛව ඝනත්වය සැලැකූ කළ නක්ල්ස් ජෛවගෝල රක්ෂිතය බෙහෙවින්ම පොහොසත්ය. ඒ ගැන නිළ පරික්ෂණ වාර්තා පවසනුයේ පහත සඳහන් තොරතුරුය.

මෙම වනාන්තර ප්‍රදේශයෙන් වාර්තා වි තිබෙන පක්ෂි විශේෂ 128 අතුරින් විශේෂ 17 ක් ලංකාවට ආවේණික වේ.  නකල්ස් ප්‍රදේශයෙන් වාර්තා වී තිබෙන විශාලතම පක්ෂියා කළු රාජාලියා  වන අතර, කුඩාම පක්ෂියා මෙරටට ආවේණික සිතැසියාය.  කොට්ටෝරුවන්, ගිරා මලිත්තන්, පිළිහුඩුවන්, පීතකන් කොණ්ඩයා, දෙමලිච්චන් ශාරිකාවන්, කැහි බෙල්ලන් මෙම මීදුමින් වැසුණු සුන්දර වනාන්තරයේ සුන්දරත්වය තවදුරටත් තීව්‍ර කරයි. දුම්බර කඳු පන්තිය පක්ෂී විශේෂ 128 කට, උභයජීවී විශේෂ 20 කට, සමනල් විශේෂ 60 කට, මොලස්කාවන් විශේෂ 17 කට, ක්ෂීරපායින් විශේෂ 31 කට, උරගයින් විශේෂ 53 කට සහ මත්ස්‍යය විශේෂ 15 කට වාසස්ථාන සපයයි.
ශ්‍රී ලංකාවෙන් වාර්තා වී තිබෙන පෘෂ්ඨවංශීන් අතුරින් පිලිප්ගේ ගාරා, දන්කුඩු පෙතියා සහ දුම්බර පෙතියා යන මිරිදිය මත්ස්‍ය විශේෂ 3, දුම්බර ගල්පර මැඩියා සහ අං කටුස්සා ද ආවේණික සත්ව විශේෂ වන අතර හුදෙක් දුම්බර කඳු වැටියටම සීමා වී තිබේ.වල් ඌරා, වල් හාවා සහ මී මින්නා නකල්ස් වන පෙත තුලදී සුලභව හමුවන ක්ෂීරපායීන් වේ.  ඉතාමත් විමසිලිමත් දෑසකින් වනාන්තරයේ සුන්දරත්වය දකින සංචාරකයින් හට මුවන්, ගෝනුන්, අලින්, මී හරක්, උනහපුළුවන්, හිවලුන්, මුගටි, රිලව්, කොළ වඳුරන්, ලේනුන්, උරුලෑවන්, රන් හෝතඹුවන්, ඌරු මීයන් සහ ඉත්තෑවන් නැරඹීය හැකිය.
ගල්පරවල පැළුම් තුළ සහ ගස් බෙන තුළ පක්ෂීන් ආහාරයට ගන්නා මකුළුවන් සිටිනු කලාතුරකින් දැකිය හැකිය. Orsotraeina medus සහ Melanitis leda යන සමනල් විශේෂ වනාන්තර භූමියේ සිටිනු දැකිය හැකිය.  මොවුන් කුණු වී යන පළතුරු, සතුන්ගේ මළ ද්‍රව්‍ය සහ දිරාපත් වන වෘක්ෂලතා කොටස් මත යැපේ. Kallima philarchus සමනළ විශේෂය පොළව මත වැටී තිබෙන වියළි ශාක පත්‍රවලට ඉතාම කිට්ටු සමානතාවයක් පෙන්නුම් කරයි.   තව ද ආවේණික සමනල විශේෂ දෙකක් වන Troides darsius සහ Papilio polymnestor ද නකල්ස් වනාන්තරයෙන් වාර්තා වී තිබේ. මොවුහු ලංකාවේ සිටින විශාලතම සමනල විශේෂ අතරට වැටේ.


මේ සුන්දරත්වය අක්ෂි කාච සහ කැමරා කාච වලට උකහා ගනිමින් හෙමින් ඇවිද යන අපි ගැන මඟපෙන්වන ‘අබේකෝන්’ අයියාගේ පැහැදිමක් නැති සේය.
‘ගලමුදුනට යන පාරේ අලි ඉන්නවා.. හවස් වෙන්න කළින් ආපහු එන්නත් ඕන... පොටෝ අල්ල අල්ල හිටියොත් අලින්ට මැදිවෙන්නයි වෙන්නේ....’
ආගන්තුක අපට වනාන්තරය විසිතුරු වූවද හුරුපුරුදු ඔවුන්ට පෙනෙන්නේ එහි භයංකර බවය. එහි ඇති අවදානම ගැනය. තරමක් අකමැත්තෙන් වුවද අපි පය ඉක්මන් කරමින් ඔහුගේ ගමන් තාලයට එක්වන්නට උත්සහ කළෙමු.
මීමුරේ ගම අවසානයේදී  දිමිගොල්ල ඔය හීන් ගඟට එකතු වේ. කිලෝමීටර දෙකක පමණ ගමනකින් පසු  දැන් අප ඇවිද යන වන මං පෙතට පහළින් ඇසෙන්නේ නකල්ස් රක්ෂිතයේ නොදන්නා ඉසව්වකින් ඉපිද දෙහිඅත්තකණ්ඩියට ආසන්නයෙන් මහවැලි ගගට එක්වන හීන් ගඟේ පෙන විසිරෙන හඬය. නකල්ස් වනාන්තරය නොඉඳුල් වනාන්තරයක් වුවද එහි තෝරාගත් බිම් වල අතීතයේ සිටම මිනිස් ක්‍රියාකාරකම් සිදුව තිබේ. අදද සිදුවේ. තැනෙක අක්කර කිහිපයක් පුරා විහිදෙන කුඹුරුය. තැනෙක ගව ගාල්ය. තවත් තැනක බඩඉරිඟු හේන්ය. යුනෙස්කෝ ආයතනය විසින් නකල්ස් රක්ෂිතය ලෝක උරුමයක් බවට පත්කරන්නේ මේ මිනිස් ක්‍රියාකාරකම් ගැන නිසි අවබෝධයකින් පසුවය. අප මීමුරේ සිට දන්දෙණිකුඹුර හරහා ගලමුදුන යන මේ වන මං පෙතද යුනෙස්කෝව විසින් සාම්ප්‍රදායික වන මං පෙතක් ලෙස පිළිගෙන විධිමත්ව සිතියම් ගත කර තිබේ.


පැය එක හමාරක පමණ ගමනකින් අනතුරුව අපි හීන්ගඟ ඉවුරට පැමිණියෙමු. ඉන් ඉදිරියට අපේ මාවත වැටී ඇත්තේ හීන් ගඟට සමාන්තරවය. වනගොමුවේ ඝණ බව කෙමින් වියැකී යයි. ඉන් අනතුරුව අප පිවිසියේ සරසාර පොල් වගාවක් සහිත බිමකටය. පොල් ගස් සරුවට වැඩුනද ඒවායේ පැසුනු ගෙඩි නම් පෙනෙන්නට නැත.  තවත් ටික දුරකදී ගරා වැටුනු  නිවාස කිහිපයක නටඹුන්ද හමුවිය.

‘දැන් අපි ඉන්නේ දන්දෙණීකුඹුර ගමේ... දැන් මේ ගමටම පදිංචි එක මනුස්සයයි’
ඒ කතාවේ ඇත්ත නැත්ත සමඟ මීළඟ ලිපියෙන් හුමුවෙමු.
ඔබටත් අප සමඟ එකතු වෙන්න පුළුවන්...  ඒ සඳහා 076-6642607 අමතන්න. 

අපේ මුහුණු පොතේ සමූහය සමඟ මෙතැනින් එකතු වෙන්න. 


MegaaHike කණ්ඩායම වෙනුවෙන්
චාරිකා සටහන  -ඥානේන්ද්‍ර ප්‍රදීප් පතිරණ